NWA: wrestling leśnych dziadków

Vince McMahon zażartował kiedyś, że promotorów NWA łączy tylko jedno - chęć zniszczenia WWF. - Poza tym są tak skłóceni, że gdyby nawet im się to udało, nigdy by się nie dogadali, czym opić sukces - dodał. Jak wyglądał wrestling doby regionów? Był dużo bardziej zróżnicowany, dużo bardziej upolityczniony i wzbudzał dużo większe emocje.

Rok 1975, posiedzenie komitetu mistrzowskiego NWA. Prezes organizacji Fritz Von Erich nerwowo przerzuca karteczki, na których członkowie komitetu wpisali nazwiska swoich faworytów. Liczy raz, drugi, trzeci. Ciągle coś się nie zgadza. - Panowie, mamy problem - mówi w końcu wyraźnie zakłopotany. - Jest remis, Terry i Harley dostali po cztery głosy.

Komitet był specjalnym organem NWA, który w głosowaniu decydował, w czyje ręce trafi pas. Składał się z dziewięciu członków - najbardziej wpływowych promotorów - z których każdy miał jeden głos. Wygrywał ten kandydat, który zdobył ich co najmniej pięć.

Promotorzy spoglądają jeden na drugiego, szukając tego, który nie głosował (głosowanie jest tajne). Ciszę przerywa dopiero głos Von Ericha: - Przyznam się, że nie tak to sobie wyobrażałem - wzdycha. Okazuje się, że to jego kartki zabrakło w urnie (dlaczego nie głosował, nie wiadomo) i teraz musi podjąć decyzję na oczach wszystkich. Na kogokolwiek postawi, rozpęta burzę w obozie kontrkandydata. - Wybieram Terry'ego - rzuca w końcu.

W grudniu 1975 roku Terry Funk pokonał Jacka Brisco i został mistrzem NWA.

Po pierwsze region

NWA nie było, jak mogłoby się wydawać, federacją. Było związkiem blisko 30-stu tzw. regionów (ang. territories), czyli federacji obejmujących swoim zasięgiem obszar maksymalnie kilku stanów. Np. Mid-Atlantic Championship Wrestling, które później dało początek WCW, organizowało gale głównie w obu Karolinach i Wirginii. Stwierdzenie więc, że ktoś występował w NWA, oznacza, że tak naprawdę występował w którymś z regionów.

Każdy region miał swój pas mistrzowski i swoje gwiazdy, które poza nielicznymi wyjątkami mało obchodziły publiczność w innych regionach. Ric Flair wyjaśnia to na przykładzie Bruno Sammartino, przyszłego Hall of Famera WWE: - Był kochany w Nowym Jorku, Bostonie, Pittsburghu, Filadelfii i innych miastach, gdzie ludzie mieli świadomość swoich imigranckich korzeni [sam Sammartino był Włochem - przyp.]. Ale kiedy przyjechał do St. Louis, nie miał tam czego szukać.

Podobnie było w przypadku Meksykanów - tradycyjnie popularnych w teksańskich miasteczkach, takich jak El Paso - którzy nie mieli nawet co liczyć, że przyciągną tłumy na Północy. (argument przeciwko Jamesowi Stormowi, że jest "zbyt południowy", ma swoje korzenie właśnie w tych czasach, bo jeszcze w latach 80. gimmick kowboja miał prawo bytu wyłącznie na głębokim Południu)

Wyjątek stanowili mistrzowie NWA, którzy zaraz po zdobyciu pasa obowiązkowo udawali się w trasę po całych USA. Chodziło o to, by każdy region, każde ważniejsze miasto miało możliwość zobaczenia mistrza w akcji. Mistrz zaś miał sobie wyrobić ogólnokrajowe uznanie, co było możliwe tylko wówczas, gdy jego run trwał wystarczająco długo.

Wspólnym mianownikiem wszystkich regionów były osoby prezesa i mistrza NWA.

My kontra oni

Wrestler z innego regionu zazwyczaj był bookowany jako heel, bo tak też postrzegała go miejscowa publiczność. Kiedy więc w latach 70. bracia Brisco z Florydy feudowali z braćmi Funk z zachodniego Teksasu, role zmieniały się w zależności od tego, na czyim terenie toczyła się walka. - Atmosfera była taka, jak podczas meczu Teksas-Miami - wspomina Terry Funk.

Charakterystyczną cechą systemu regionalnego była też niechęć wielu wrestlerów do przegrywania "u siebie" (o tym, dlaczego tak było, później). Dusty Rhodes, dla przykładu, gdy miał stracić pas na rzecz Flaira w 1981 roku, jako warunek postawił, by walka odbyła się w miejscu, w którym nie był wielką gwiazdą. Wybrano więc Kansas City w stanie Missouri, miasto, w którym niezbyt popularny był też Nature Boy.

Co to oznaczało? Przede wszystkim słabą sprzedaż gali, bo generalna zasada była taka, że jeśli mistrz NWA jest mało popularny w jakimś regionie, to jego przeciwnik powinien być lokalną gwiazdą. Nie mógł więc być zadowolony Bob Geigel, miejscowy promotor (chociaż fakt, że pas zmienił właściciela w jego regionie, dodawał temu regionowi prestiżu), nie mógł też Flair, którego zwycięstwa w Kansas nikt nie świętował.

Naitch, jak sam twierdzi, mistrzem poczuł się dopiero, gdy sięgał po pas po raz drugi. Miało to miejsce w 1983 roku w Północnej Karolinie, gdzie był niemal bogiem.

Przewodnia rola mistrza

Mistrz jeździł od regionu do regionu nie tylko po to, by budować swoją pozycję, ale też po to, by budować pozycję swoich przeciwników. Jego obowiązkiem było sprawić, by prezentowali się wiarygodnie, a więc nie można ich było tak po prostu pokonywać. Pretendent albo przegrywał o włos, albo walka kończyła się 60-minutowym remisem (co zdarzało się nad wyraz często).

Były też przypadki odwrotne. - Lou Thesz był wielkim wrestlerem, ale nie był wielkim mistrzem. Był za bardzo skupiony na sobie. Jeżeli kogoś nie lubił albo uważał, że nie zasługuje na promocję, ośmieszał go w ringu. A mógł to robić, bo był naprawdę utalentowany - mówi o legendarnym mistrzu NWA Terry Funk. W ten sposób Thesz miał zniszczyć karierę kilku lokalnych gwiazd, które po kompromitującej porażce z nim straciły wiarygodność w oczach fanów.

Stąd niechęć do przegrywania na własnym terenie. Ówcześni wrestlerzy mieli po prostu wszystko do stracenia i nic do zyskania. Przypomnijmy: mówimy o czasach, w których wrestling uchodzi za prawdziwy sport. Termin "sportowa rozrywka", który zdefiniuje go na nowo (brzydko mówiąc - jako pseudo sport), pojawi się dopiero w 1989 roku, kiedy to Vince McMahon będzie próbował uniknąć podatku od organizacji wydarzeń stricte sportowych.

Kamienie na wrestlera

O tym, jak bardzo ludzie wierzyli w prawdziwość wrestlingu, świadczy pewne wydarzenie z 1975 roku. Wahoo McDaniel miał mianowicie wielkie problemy, by wejść do szpitala, do którego (po katastrofie lotniczej) trafił półżywy Ric Flair. Powód? Na ringu on i Flair byli zaciekłymi wrogami (Nature Boy niedawno odebrał Wahoo pas Mid-Atlantic), więc pielęgniarki bały się, że Indianin... przyszedł dobić Flaira. Tym bardziej, że na ten dzień mieli zaplanowaną walkę.

A skoro wszystko działo się naprawdę, to i temperatura na widowni była dużo gorętsza. - Na Południu fani rzucali scyzorykami albo strzelali w nas monetami z procy [tak było na Florydzie, gdy walczyło się przeciwko Dusty'emu Rhodesowi - przyp.]. Kiedyś nawet jeden facet wrzucił na ring grzechotnika! - wspomina Flair. A Funk dodaje: - Fani z Portoryko byli jeszcze gorsi. Nie rzucali we mnie tylko puszkami po piwie, jak w Stanach. Rzucali kamieniami, cegłami i innymi niebezpiecznymi przedmiotami.

Brzmi to absurdalnie, ale w kamienie można się było zaopatrzyć przed halą, gdzie sprzedawano je na specjalnych straganach.

Niektórzy wrestlerzy wyciągali na ring śmiałków z publiczności, a potem niemiłosiernie ich obijali. Popularność open challenge spadła jednak po wypadku z udziałem Tima Woodsa (Mr. Wrestling). - Wyzwał 130-kilowego gościa, który w w ferworze walki odgryzł mu palec - wspomina Flair.

Teren zajęty, nie wchodzić!

Mało brakowało, a Ric Flair nie zostałby mistrzem świata w 1981 roku. Oficjalny powód był taki, że jest za mały i że od czasów Buddy'ego Rogersa czy Jacka Brisco, którzy mieli podobne do Flaira gabaryty, wrestling się zmienił. Prawda była jednak taka, że starszyzna NWA (której przewodził Eddie Graham, promotor z Florydy) nie chciała dopuścić, by po raz pierwszy w historii pas trafił do regionu Crocketta. O zmianie mistrza zdecydowały głosy Jima Barnetta z Georgii oraz... Vince'a McMahona seniora.

McMahon wyprowadził swoje WWWF (dzisiejsze WWE) z NWA w 1963 roku i od tego czasu pozostawał z nim w złych stosunkach. W 1981 roku nastąpiło jednak ocieplenie i Vince senior wrócił do komitetu mistrzowskiego. Ktoś zapyta: u konkurencji? Wyjaśnijmy więc od razu, że w tamtym czasie NWA i federacja McMahona nie rywalizowały ze sobą, bo po prostu działały na innych obszarach (więcej na ten temat zaraz).

Obowiązywała niepisana zasada, że promotorzy nie wchodzą sobie w paradę. Pod koniec lat 60. próbował ją jednak złamać Verne Gagne, właściciel AWA, którego wpływy rozciągały się od Salt Lake City do Chicago. Bezskutecznie. Kiedy bowiem zaatakował południową Kalifornię, region należący do NWA Hollywood, promotorzy NWA z całego kraju zwarli szyki i wysłali do Los Angeles swoje największe gwiazdy. Takiej oferty Gagne nie mógł przebić i ostatecznie musiał zarządzić odwrót.

Gorzej skończył Don Serrano, portorykański wrestler, który po cichu próbował wystartować z własną federacją w Portoryko. Eddie Graham, który organizował już gale w tym kraju i obawiał się konkurencji, kazał go po prostu pobić jednemu z przeciwników. - Idea była taka, że jeśli dostanie po dupie na oczach telewidzów, nie uda mu się rozkręcić biznesu, bo nikt nie będzie w nim widział poważnego zagrożenia - wyjaśnia Terry Funk, jeden z uczestników tamtej walki (była to walka tag teamowa). To kolejny przykład na to, że wiarygodność była w tamtym czasie największym kapitałem.

Biały dym nad St. Louis

- Wybór mistrza NWA przypominał wybór papieża - śmieje się Ric Flair. Wyglądało to tak, że każdy promotor miał swojego kandydata, więc ostateczny wybór poprzedzały niekończące się przetargi "jak ty mi to, to ja tobie tamto". Co mógł zaoferować jeden promotor drugiemu w zamian za poparcie jego kandydata? Np. to, że wypożyczy mu kilka swoich gwiazd.

Pas NWA był bardzo polityczną sprawą, więc trzeba było grać tak, aby zadowolić jak największą liczbę promotorów. Zmniejszało to ryzyko buntów i secesji.

Oto dobry przykład: w 1973 roku komitet zdecydował, że Dory Funk Jr. straci pas (po czterech latach!) na rzecz Jacka Brisco. Dory senior, ojciec juniora i promotor NWA Western States z Teksasu, powiedział jednak "weto". - Nie chciał, żeby jego syn przegrał z jednym z czołowych babyface'ów, bo w takich walkach heel zawsze wychodzi na słabeusza. Porażka z innym heelem byłaby bardziej honorowa - wyjaśnia Harley Race, przyjaciel rodziny Funków.

Ostatecznie więc rozwiązano problem przy pomocy tzw. międzymistrza. Prościej mówiąc, Dory Jr. stracił pas na rzecz Harleya (który był heelem), a ten dwa miesiące później - na rzecz Brisco.

Dla rodziny Funków pas miał ogromne znaczenie, bowiem ich federacja mieściła się w Amarillo, małym miasteczku, o którym Terry Funk mówi, że "nie ma tam niczego prócz piasku". Wbrew pozorom miało to znaczenie, bo federacje ulokowane w bardziej atrakcyjnych miejscach, takich jak Floryda, płaciły dużo mniej za występy czołowych gwiazd. Mając własnego mistrza Amarillo nie musiało się więc martwić o brak atrakcji.

Jedynym miastem, do którego promotorzy wysyłali swoje topowe gwiazdy z własnej woli, było St. Louis. Była to stolica NWA, więc każdy chciał się tam pokazać z najlepszej strony. Dla wrestlerów była to natomiast okazja do zarobienia dużych pieniędzy. - Jeżeli walczyłeś w main evencie w St. Louis pod koniec lat 70., dostawałeś 3,5 tys. dolarów [równowartość dzisiejszych 11 tys. - przyp.]. To był super czas.

Vince, zrób coś ze swoim synem!

W Nowym Jorku, mateczniku WWWF, NWA uchodziło za zbyt południowe. - Włochom z Bronksu i Żydom z Brooklynu te wszystkie sznury i krowie dzwonki [chodzi o bullrope match, rodzaj walki mocno osadzony w południowej tradycji - przyp.] niewiele mówiły - wyjaśnia Flair. Z kolei w regionach NWA produkt WWWF traktowano z pewną pogardą, bo było tam więcej show niż wrestlingu (dzisiaj brzmi to jak paradoks).

Mimo to obie organizacje współpracowały ze sobą. Dochodziło nawet do walk champion vs. champion (pierwsza, w której Harley Race zremisował z Bobem Backlundem, odbyła się w 1977 roku). Takie status quo utrzymało się do roku 1982, kiedy to Vince senior sprzedał federację swojemu synowi.

Vince junior zaczął z wysokiego C - podkupił kilka gwiazd NWA i wyszedł poza granice północnego-wschodu, tradycyjnego terenu WWF. - Niektórzy promotorzy dzwonili do seniora, żeby się poskarżyć, że jego syn psuje im biznes - mówi Harley Race. Nie licząc tego, starano się jednak udawać, że wszystko jest pod kontrolą. NWA zrozumiało, że jest wojna, dopiero w chwili, w której McMahon zdobył czas antenowy w lokalnej telewizji w St. Louis. Błyskawicznie zapadła decyzja o zmianie mistrza - Rica Flaira zastąpił reprezentujący ten region Harley Race.

Co zrobił McMahon? Zaoferował Harleyowi 250 tys. dolarów, by jako mistrz NWA przeszedł do WWF. - Przypuszczalnie miałem walczyć z ich mistrzem w jakiejś walce unifikacyjnej - wspomina. I dodaje: - Oferta była kusząca. Zainwestowałem 500 tys. w Heart of America [macierzysty region Harleya - przyp.] i właśnie traciłem pieniądze. Teraz mogłem wreszcie zacząć je zarabiać.

Propozycję jednak odrzucił. Zadecydowała o tym lojalność wobec NWA.

Crockett w natarciu

Rok 1985 był ważny dla następnych piętnastu lat w historii wrestlingu. Przede wszystkim Jim Crockett po raz drugi zasiadł na fotelu prezesa NWA i - zgodnie z obawami pozostałych promotorów - zaczął monopolizować organizację (ktokolwiek by wtedy wygrał, zacząłby to robić). W efekcie doprowadzi to do powstania WCW.

Kartą przetargową Crocketta była umowa z TBS, ogólnokrajową telewizją należącą do Teda Turnera. Obiecywał, że jeśli zostanie wybrany, będzie promował na antenie wrestlerów z różnych regionów NWA. Kiedy jednak przyszło co do czego, przeważnie oddawał ten czas swoim zawodnikom z Mid-Atlantic. Mając tylko jedną galę tygodniowo, tłumaczył się, że nie ma wystarczająco miejsca dla wszystkich. Koniec koców, na wielkie gwiazdy wyrośli tylko ludzie Crocketta - Ric Flair, Barry Windham czy Ricky Steamboat.

Sytuacja stawała się beznadziejna, w 1986 roku z NWA pożegnał się Harley Race. Widząc to, Crockett zorganizował spotkanie z kilkoma promotorami, próbując niby to ratować stary, regionalny porządek. Jego propozycja, że pozwoli swoim wrestlerom walczyć w całym kraju, o ile tylko będzie mógł decydować, z kim walczą i jakim wynikiem kończą się ich walki, z góry jednak była skazana na niepowodzenie. - Nikt oprócz mnie nie będzie decydował o tym, co się dzieje w Minneapolis [stolica AWA - przyp.] - miał mu odpowiedzieć Verne Gagne.

Crockett zdobył dwa regiony - St. Louis w 1986 i Florydę w 1987. Szaleńcza próba zdobycia Chicago w grudniu tego samego roku oraz Nowego Jorku w styczniu roku 1988 zakończyła się jednak totalną klapą (NWA i jego mistrz, Ronnie Garvin, było dla tamtejszej publiczności zbyt południowe).

W listopadzie 1988 roku Crockett sprzedał wszystkie swoje federacje (zebrane pod jednym szyldem JCP) Turnerowi.

Dlaczego NWA przegrało?

Powód pierwszy - promotorzy NWA mieli rozbieżne interesy. Często szczerze się nie znosili i wzajemnie utrudniali sobie pracę. Vince nigdy nie zdobyłby telewizji w St. Louis, gdyby wcześniej Larry Matysik - były menadżer St. Louis Wrestling Club, jednego z ważniejszych ośrodków NWA - nie pokłócił się z Bobem Geiglem i Harleyem Racem. To właśnie Matysik do spółki z prezesem lokalnej stacji doprowadził do odebrania czasu antenowego St. Louis Wrestling Club i oddania go WWF.

Powód drugi - większość promotorów NWA była już w takim wieku, że bardziej niż o walce z WWF myślała o emeryturze. Nikt nie chciał ryzykować oszczędności życia, inwestując w wojnę, która mogła się zakończyć klęską.

Powód trzeci - WWF oferowało coś nowego. - Jeśli jesteś regionalnym promotorem i co tydzień robisz galę w tym samym mieście, to gala, która odbywa się tylko raz na jakiś czas, automatycznie staje się większą atrakcją - podsumowuje Terry Funk.

I pewnie znalazłoby się jeszcze kilka powodów...